De plastic productie zal in de komende 30 jaar verviervoudigen naar 1200 miljoen ton per jaar. Dit betekent meteen dat het gevaar van plasticvervuiling in de oceanen sterk groeit en de EU heeft met oog daarop maatregelen aangekondigd want Europa wil het schoonste continent worden. Er is veel waardering voor de bijdrage die vissers leveren in het opruimen van de zee en visserij neemt een belangrijke plaats in aangaande de oplossingen.
In Brussel organiseerde de Markt Adviesraad en de Noorwestelijke Wateren adviesraad een seminar over plasticvervuiling. Aspecten van plasticvervuiling aan de wal (handel en verwerking) en vanaf zee en uit havens (de vloot) kwamen aan de orde. Ook leverden wetenschappers kennis aan en waren er inspirerende presentaties van initiatieven in de visserij en bij supermarkten.
Aandacht voor terugdringen plasticvervuiling belangrijk
Tijdens de seminar merkte iemand op: “voor je begint te dweilen moet de kraan dicht”. Het voorkomen dat plastic in zee komt begint op het land, waarbij er een onderscheid te maken is tussen bewustwording (en maatregelen) in het 'Westen', en grootschalige dumpingen van afval in andere werelddelen.
In Europa gaat het vooral om verpakkingen, doppen, plastic flessen en toch een stukje laksheid van gebruiker en consument. Statiegeld speelt een belangrijke rol in het terugdringen van plastic flesjes en doppen, en voor verpakkingen geldt dat ze in 2030 volledig recyclebaar moeten zijn. De statistieken wijzen echter ook uit dat er ook nog aardig wat afval afkomstig is van visserij, denk aan rubber handschoenen, stukjes net of onderdelen daarvan en andere herleidbare items.
Ook voor het terugdringen van visserijafval komen er maatregelen, dit proces loopt tot 2020. VisNed is, met haar internationale collega's, in dit proces intensief betrokken, zodat we ervoor kunnen zorgen dat er werkbare oplossingen aangedragen worden. Het tegengaan van vervuiling is een breed proces, wat zich afspeelt in de Europese Commissie, bij onze Ministeries en bij OSPAR, een VN organisatie die milieumaatregelen kan afkondigen in ons werkgebied. Ook de leveranciers van netwerk en touw zijn betrokken.
Er is veel lof voor Fishing for Litter, en de rol die vissers kunnen spelen bij het verminderen van plastic vervuiling. Samen met Ierland zie je dat Nederland voorop loopt. De Ierse statistieken laten zien dat ze daar ook heel veel grof plastic opvissen. Dat is in Nederland veel minder het geval, hier wordt meer algemeen scheepvaartafval opgevist. Vanuit Noordwest Spanje werd een presentatie gegeven over een soort ‘beach cleanup’ die vanuit de vissersgemeenschappen was georganiseerd. In alle voorbeelden liet de visserij zien dat ze niet de oorzaak van de plastic soep zijn, maar de oplossing.
Nederland: MSC ZOE
Nederlandse vissers vissen jaarlijks zo'n 300.000kg afval op en brengen het mee naar de wal, onder de noemer van het Fishing for Litter project. Een prachtige prestatie, maar VisNed maakt zich wel zorgen over de hoeveelheid afval die dit jaar extra in zee is beland tijdens de containerramp met de MSC ZOE. Veiligheidregio Fryslân meldde eind oktober dat er naar schatting 3.200.000kg afval in zee terecht is gekomen, waarvan nu 2.424.930kg is opgeruimd. Dit betekent wel dat er nog 775.000kg in zee ligt en hoe langer dat duurt, hoe kleiner de stukjes en hoe moeilijker op te ruimen.
Microplastics: gevaar of hype?
Plastic in Zee bedreigt het imago van ons gezonde natuurproduct, maar als je naar de feiten kijken dan valt vervuiling van vis tot dusver erg mee. Een korte samenvatting van het wetenschappelijk onderzoek naar plastic vervuiling in vis: er is nu nog niks aan de hand, maar als het zo door gaat wordt het uiteraard wel erger. Enkele tientallen micropastics in vis halen de krant, maar dat we dagelijks vele duizenden microplastics alleen al inademen komt niet in het nieuws.
Als voorbeeld werd het eten van mosselen gepresenteerd. De hoeveelheid microplastics die de mens (vanuit de lucht) binnen krijgt tijdens het koken van de mossels was 100 keer zoveel als de minuscule hoeveelheid in de gekookte mosselen. Vette krantenkoppen zorgen vaak voor paniek en het genuanceerde verhaal krijgt te weinig aandacht. Dit betekent niet dat we achterover moeten leunen, want de afbraak van plastic in zee zorgt voor toename van de vervuiling door microplastic en (nog kleiner) nano plastic. We zijn er nu nog op tijd bij, maar we moeten wel wat doen aan vervuiling en daar helpt de visserij actief aan mee.
Gedrag
Als partner in de Green Deal Visserij en Fishing for Litter, zetten we in op bewustwording en gedragsaanpassing. Daarbij is het belangrijk dat er wel faciliteiten zijn voor afvoer van afval, vooral in havens. Daarnaast is het een beetje net als thuis, ben je aan het werk geweest? Pak even een bezem en zorg ervoor dat eventueel afval netjes afgevoerd wordt. Alles wat in afvalbakken verdwijnt kan niet meer in zee komen. Zo simpel is het gewoon.
Aan de slag
De komende periode gaan de Adviesraden aan de slag met de uitwerking van de ideeën in Brussel opgedaan. In Nederland doen we dat onder de paraplu van de Green Deal “Vissers voor een Schone Zee” die de tweede fase in gaat en waarvoor de plannen nu ontwikkeld worden.